Oorinfecties bij kinderen

Eindeloos hoesten en niezen, loopneuzen en onverklaarbare jeukende bultjes: kinderen lijken een magneet voor ziektekiemen te zijn.  

Weinig geuren brengen mij sneller terug naar mijn kindertijd dan het ‘sinaasappelmedicijn’. Als kind dat vaak last had van oorontstekingen, maakte ik kennis met die feloranje vloeistof die naar appelsien smaakte, maar in werkelijkheid een antibioticum was. Dat ik als ouder zoveel gelegenheden heb gehad om nostalgisch te worden over de geur, maakt één ding duidelijk: oorinfecties en kindertijd gaan hand in hand.  

Wat is een oorontsteking? 

Een middenoorontsteking (acute otitis media, of AOM) is een ontsteking van het middenoor. Het treedt op wanneer zich vocht ophoopt achter het trommelvlies en wordt meestal veroorzaakt door bacteriën. Oorinfecties komen vooral bij kinderen vaak voor: 5 op de 6 kinderen krijgen er minstens één tegen de tijd dat ze 3 jaar oud zijn, met een piekincidentie tussen de leeftijd van 6 en 12 maanden. 

Hoewel oorinfecties een infectie in het middenoor zijn, beginnen ze meestal met een infectie van de bovenste luchtwegen, veroorzaakt door virussen, waaronder griepvirussen. Bacteriën of virussen uit de neus en keel verplaatsen zich naar het middenoor en het trommelvlies, waardoor verhoogde afscheiding, zwelling en pijn ontstaat. 

Sommige kinderen zijn gevoeliger voor oorinfecties dan andere. Kinderen jonger dan 6 jaar, die naar de kinderopvang gaan, die worden blootgesteld aan sigarettenrook, die andere gezondheidsproblemen hebben zoals astma, oor- of gezichtsafwijkingen, die in vervuilde gebieden wonen of die liggend uit een fles drinken, hebben een hogere risico op oorinfecties. Ook verhoogt het gebrek aan borstvoeding of pneumokokken- en griepvaccins het risico op oorinfecties. Oorinfecties kunnen ook in gezinnen voorkomen. 

Symptomen van een oorontsteking bij kinderen 

Wanneer er sprake is van vochtophoping in het middenoor zonder infectie, wordt de aandoening otitis media met effusie genoemd. Dit veroorzaakt meestal geen koorts, etter of vochtverlies, maar kan nog steeds pijn veroorzaken door druk of andere problemen.  

Kinderen die verbaal sterk zijn kunnen hun ouders over oorpijn vertellen, maar omdat oorinfecties doorgaans beginnen voordat kinderen zich duidelijk kunnen uiten, is het belangrijk dat ouders letten op andere tekenen van oorontsteking. Deze omvatten: 

• Trekken aan de oren 
• Koorts, vooral bij zuigelingen en jonge kinderen 
• Moeite met slapen 
• Gevoeligheid/prikkelbaarheid/huilen 
• Problemen met horen/gebrek aan reactie op zachte geluiden 
• Vloeistof loopt uit het oor 
• Onhandigheid/problemen met evenwicht 

Wanneer moet ik met mijn kind naar de dokter voor een oorontsteking? 

Oorinfecties vereisen niet altijd een bezoek aan de dokter, maar het is een goed idee om een zorgverlener te raadplegen als er een vermoeden bestaat van een oorontsteking, al is het maar om te bevestigen dat de symptomen te wijten zijn aan een oorontsteking en niet aan iets anders.  

Een bezoek aan een zorgverlener (meestal een huisarts, kinderarts of apotheker) is noodzakelijk als er sprake is van:  

• Koorts van 39 graden of hoger bij kinderen ouder dan 6 maanden 
• Koorts 38 graden of hoger bij kinderen jonger dan 6 maanden 
• Afscheiding, pus of vocht dat uit het oor komt 
• Gehoorverlies 
• Hoofdpijn, stijve nek of keelpijn 
• Elk ander symptoom dat zorgwekkend of ernstig is 
• U moet ook een afspraak maken als de symptomen langer dan twee tot drie dagen aanhouden, als de symptomen verergeren of als de pijn niet onder controle te houden is met vrij verkrijgbare medicijnen. 

Tijdens uw bezoek zal de zorgverlener van uw kind gewoonlijk een lichamelijk onderzoek doen om de symptomen te controleren. 

Behandelingen voor oorinfecties bij kinderen 

“Antibiotica worden voorgeschreven als er vocht achter het trommelvlies te zien is, de oorontsteking pijnlijk is of als het kind koorts en oorpijn heeft”. “De eerste keuze voor antibiotica is meestal amoxicilline , tenzij u allergisch bent, onlangs amoxicilline heeft gebruikt, terugkerende oorinfecties heeft die resistent zijn tegen behandeling met amoxicilline, of een ooginfectie heeft met de oorontsteking. De dosering voor Amoxicilline is gebaseerd op het gewicht.”   

Maar opgelet antibiotica is niet steeds nodig. 

Ongeveer 80% van de kinderen met acute oorinfecties zal herstellen zonder het gebruik van antibiotica. Als het kind geen grote ongemakken heeft of tekenen van een ernstige infectie vertoont, kan de arts voorstellen om 'waakzaam te wachten': de oren van het kind met tussenpozen opnieuw controleren om er zeker van te zijn dat het vocht vanzelf wegloopt. Uit onderzoek blijkt dat het uitstellen van een behandeling met antibiotica, gecombineerd met waakzaam wachten, de kans niet vergroot dat het kind ernstige problemen krijgt. Als de infectie viraal is, kunnen antibiotica de infectie niet behandelen.  

Symptoombeheer  

Symptoombeheer is een optie terwijl u wacht tot de oorinfecties vanzelf verdwijnen. Dit kan het volgende omvatten: 

• Pijn- en koortsmedicijnen zoals ibuprofen  
• Verdovende oordruppels 
• Rust 
• Hydratatie met water en andere vloeistoffen 

Aandachtspunten 

• Neem ALTIJD contact op met een zorgverlener voordat u een kind vrij verkrijgbare medicijnen tegen hoest, verkoudheid of decongestiva geeft. Deze medicijnen kunnen bij kinderen gevaarlijke effecten veroorzaken. 
• Plaats NOOIT iets in de gehoorgang van het kind (behalve druppels indien aanbevolen door de arts van het kind). Dit geldt ook voor wattenstaafjes, wattenbolletjes of andere voorwerpen, of vloeistoffen, tenzij voorgeschreven door een professionele zorgverlener. 
• Maak ALTIJD de hele antibioticakuur af, indien voorgeschreven, zelfs als het kind zich beter voelt. 

Kinderen zullen zich gewoonlijk na twee tot drie dagen beter gaan voelen, maar het vocht in het oor kan drie tot zes weken achterblijven. 

Oorinfecties op zich zijn niet besmettelijk. Kinderen kunnen weer naar school of de kinderopvang zodra de koorts verdwenen is en ze zich goed genoeg voelen om dat te doen, zelfs als ze nog een antibioticakuur volgen. Sommige ziekten die oorontstekingen veroorzaken zijn echter wel besmettelijk. Zorg er dus voor dat ook de oorzaak van de oorontsteking wordt aangepakt voordat u het kind in de buurt van andere kinderen laat. 

Wat zijn enkele mogelijke complicaties van oorinfecties? 

De meeste oorinfecties genezen zonder problemen, maar er kunnen enkele complicaties optreden. 

• Gehoorverlies als gevolg van langdurig vocht in het oor, wat de spraak en taal bij jonge kinderen kan beïnvloeden 
• Gescheurd trommelvlies , waardoor de druk wordt opgeheven, maar kan genezen met littekenweefsel. Meerdere breuken kunnen problemen veroorzaken met de membraantrillingen. 
• Mastoïditis wanneer de infectie zich verspreidt naar de luchtcellen in het mastoïdbot achter het oor. Hiervoor kan chirurgische drainage nodig zijn.  

Als de symptomen van het kind niet binnen twee tot drie dagen verdwijnen, met of zonder behandeling, raadpleeg dan een arts. Als een vervolgbehandeling wordt aanbevolen, zorg er dan voor dat u zich aan de afspraak houdt. 

Wat zijn terugkerende oorinfecties en hoe worden ze behandeld? 

Soms gebeurt het dat kinderen meer dan 3 oorinfecties krijgen binnen de 6 maand of meer dan 4 binnen het jaar. We spreken dan van terugkerende oorinfecties. 

Antibiotica verwijderen het vocht achter het trommelvlies niet, maar elimineren wel de meeste bacteriën. Kinderen die meer dan drie oorinfecties krijgen in zes maanden, of vier oorinfecties in twaalf maanden, kunnen ‘buisjes’ in hun oren krijgen. Deze kleine, plastic buisjes worden in het trommelvlies ingebracht, meestal onder narcose, en helpen de vloeistof van achter het trommelvlies weg te laten lopen. Ze vereisen controles en vallen meestal na zes tot negen maanden vanzelf uit. Als andere behandelingen niet productief zijn, kan een zorgverlener of een oor-, neus- en keelspecialist voorstellen om de adenoïden (neusamandelen) van het kind te verwijderen om de verspreiding van de infectie naar de buis van Eustachius te voorkomen. 

Hoe oorinfecties bij kinderen te voorkomen 

Hoewel oorinfecties niet volledig kunnen worden voorkomen, zijn er enkele manieren om de risicofactoren die ermee gepaard gaan te verminderen: 

• Houd sigarettenrook uit de buurt van kinderen, vooral baby's. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die passief meeroken meer oorontstekingen hebben. 
• Houd de vaccinaties van kinderen up-to-date, vooral de pneumokokken- en griepvaccins.  
• Hanteer goede handwashygiëne voor iedereen, ook voor kinderen. 
• Houd kinderen uit de buurt van mensen die ziek zijn. 
• Geef, indien mogelijk, zes maanden uitsluitend borstvoeding en blijf borstvoeding geven totdat de baby minimaal 12 maanden oud is. 

Oorinfecties zijn niet steeds te vermijden en zorgen vaak voor onrust bij de ouders en ongemak bij de kinderen. Besef echter dat in de meeste situaties een oorontsteking een onschuldige en voorbijgaande kwaal is.