Deze blog is gebaseerd op de wetenschappelijke informatie die voorhanden is in 2021. Niet zelden krijgt de wetenschap nieuwe inzichten en worden nieuwe paden betreden. We trachten onze blogteksten regelmatig te reviseren, om lezers zo correct mogelijk te informeren. Voor deze blog raadpleegden we info van het Harvard Health Institute, gezondheidenwetenschap.be, en de informatie van de nemokennislink.
Copywriter: Ria Plasschaert
Redactie: Inge Bleyweert
Belangrijk om weten
Bij een beroerte (hersenbloeding of trombose) of een CVA (cerebrovasiculair Accident) is tijd belangrijk. Het komt erop aan zo snel mogelijk een diagnose te stellen zodat er tijdig kan ingegrepen worden. Hoe sneller men immers ingrijpt, hoe kleiner de kans dat er later blijvende gevolgen zijn. De kernvraag is dan ook : "hoe herken je een beroerte" ?
In deze blog willen we stilstaan bij de vraag of men een beroerte kan voorkomen, de "mogelijke" voortekenen en aandacht geven aan de symptomen die wijzen in de richting van een beroerte.
Wat is een beroerte?
De hersenen zijn het regelcentrum van het lichaam, van waaruit allerlei lichaamsfuncties aangestuurd worden. Hiervoor hebben de hersenen continu voedingsstoffen en zuurstof nodig, die via het bloed worden aangevoerd. Bij een beroerte (CVA) is de bloedtoevoer naar de hersenen verstoord met mogelijks blijvende hersenschade tot gevolg. Een beroerte is een hersenletsel dat optreedt omdat de bloedtoevoer naar de hersenen wordt onderbroken. Deze onderbreking kan verschillende oorzaken hebben. Op basis van die oorzaken heeft men een opdeling gemaakt in soorten beroertes: herseninfarct of hersenbloeding.
- Bij een hersenbloeding ontstaat er een scheur of barst in een bloedvat van de hersenen waardoor er bloed in het hersenweefsel lekt.
- Bij een herseninfarct wordt de bloedtoevoer naar de hersenen afgesloten door een bloedklonter. Dit kan op verschillende manieren gebeuren:
- Wanneer er zich een bloedstolsel (trombus) zich in een van de slagaders van de hersenen vormt, blokkeert het daar de bloedstroom. Dit gebeurt meestal in een slagader die vernauwd is naar aanleiding van een ophoping van vetafzettingen (atherosclerose) langs de wanden van de bloedvaten. Deze soort is het meest voorkomend en behelst bijna 50% van de beroertes.
- Wanneer een bloedstolsel (trombus) of een andere vaste massa puin (bv. een klomp bacteriën) buiten de hersenen gevormd wordt, via het bloed de hersenen bereikt en daar een hersenslagader blokkeert, spreekt men van een embolie. Vaak ontstaat een embolie (het drijvend bloedstolsel) in het hart.
In beide gevallen krijgen de hersenen te weinig zuurstof en voedingstoffen en vallen bepaalde lichaamsfuncties uit. Afhankelijk van het hersengedeelte dat wordt aangetast, treden er symptomen of uitvalsverschijnselen op.
Wat bij een vermoeden van beroerte?
Zoals we al schreven is bij een beroerte tijd erg belangrijk. Het komt er op neer om zo snel mogelijk in te grijpen. Hoe sneller dat ingrijpen gebeurt, hoe kleiner de kans dat er achteraf blijvende gevolgen zijn. Maar hoe herkennen we dit?
In De Verenigde Staten hebben specialisten een lijstje opgesteld van 6 soorten signalen die waarschuwen voor een beroerte. Deze signalen heeft men om het makkelijk te maken gerangschikt volgens de 5 letters van het woord STROKE. Stroke is het Engelse woord voor beroerte. Let wel: het gebeurt zelden tot nooit dat iemand alle signalen vertoont. Meestal gaat het om 2 à 3 signalen. Het blijft hoe dan ook belangrijk om dan dadelijk in te grijpen.
Het woord STROKE omvat volgende signalen:
- S Spraak of problemen met de taal
- T Tintelingen in de vingers of stijfheid in de vingers
- R Remember, of problemen met het geheugen
- O Off balance, of problemen met de coördinatie en het evenwicht
- K Killer headache of vrij vertaald vreselijke hoofdpijn
- E Eyes of problemen met het zicht
Als je bij jezelf of bij iemand in je omgeving deze signalen opmerkt, moet je niet aarzelen. Dan is het zaak van dadelijk de ziekenwagen op te roepen. Zonder tijdig ingrijpen kan een beroerte een dodelijke afloop kennen. Hou er rekening mee dat de meeste mensen niet geloven dat ze een beroerte hebben. Als gevolg daarvan melden ze zich vaak te laat in het ziekenhuis, met als gevolg verhoogde kans op blijvende schade.
TIA: een voorbode van beroertes
Bovenstaand hebben we reeds een blik geworpen op het belang van tijdig ingrijpen bij een beroerte en de signalen die in de richting van een beroerte verwijzen, maar ook belangrijk is het besef dat een TIA niet zelden (volgens onderzoek ongeveer 35%) de voorbode is van een beroerte als men niet ingrijpt.
De symptomen van een TIA (Transischemisch accident) zijn dezelfde als die van een beroerte, hoewel meestal vrij mild en altijd tijdelijk. Vaak verdwijnen de klachten al na een minuut of 20. Men spreekt van een beroerte als de klachten langer dan 24 uur aanhouden. De grenslijn van 24 uur is vrij arbitrair gekozen. Waar het op neerkomt is dat een TIA na korte tijd verdwenen is, terwijl een beroerte langer aanhoudt.
Het is evenwel belangrijk om bij het vermoeden van TIA een arts te raadplegen. De minste twijfel verantwoordt een doktersbezoek. Als je bijvoorbeeld aan het typen bent en plots tintelen je vingers gedurende een periode of wordt het zwart voor je ogen... hou je er best rekening mee dat dit geen normale situatie is. De medicatie die je aangeboden krijgt door je arts bij een TIA is dezelfde als voor een CVA: door tijdig in te grijpen voorkom je erger.
Het voorkomen van een beroerte: niet zo evident
Het antwoord op de vraag "kan een beroerte/een CVA voorkomen worden?" is niet zo simpel, we dienen dit genuanceerd te bekijken. In veel gevallen kunnen we een beroerte niet voorspellen, maar er zijn wel een aantal factoren die wijzen in de richting van beroerte-risico. Eén ervan hebben we al aangehaald: namelijk het hebben van een TIA. Ook een voorgeschiedenis van CVA (reeds een CVA achter de rug hebben) verhoogt het risico op een volgende CVA. Extra alertheid is in bovenstaande gevallen dus belangrijk.
Het hebben van een gezonde levensstijl is zeer belangrijk om het risico op een CVA te voorkomen. Men gaat ervan uit dat men het risico met 80% kan verminderen als men volgende adviezen volgt:
Hou uw bloeddruk onder controle:
Hoge bloeddruk is de belangrijkste oorzaak van een beroerte, zowel bij mannen als vrouwen. Een te hoge bloeddruk kan het risico op beroertes verdubbelen of zelfs verviervoudigen indien er sprake is van veel schommelingen. Het is dus belangrijk regelmatig uw bloeddruk te controleren zodat u van in het begin een eventueel te hoge bloeddruk kan onderkennen en kan laten begeleiden.
Eet gezond en vermijd obesitas:
Een gezond dieet is ook een belangrijke stap in het voorkomen van een beroerte. Niet alleen verhoog je daarmee je kans om je cholesterol onder controle te houden, ook is de kans kleiner dat je obesitas krijgt. Obesitas hangt vaak samen met diabetes en een hoge bloeddruk en laat dit nou net factoren zijn die het risico op een beroerte verhogen.
Beweging is ook een goede maatregel:
Lichaamsbeweging heeft niet alleen een positieve invloed op het verlagen van de bloeddruk en het onderhouden of bereiken van een gezond gewicht, het heeft op zichzelf staand ook een beschermende functie tegen een beroerte. Belangrijk is minimaal 5 dagen per week te bewegen met matige intensiteit. Het sleutelwoord hier is matig. Overdaad kan immers schaden, zeker als je niet geoefend bent.
Beperk alcoholgebruik:
Met alcohol ligt het een beetje dubbel: het drinken van een beetje alcohol is oké en kan zelfs het risico op een beroerte verminderen. Maar ook hier is mate het toverwoord. Studies tonen aan dat als u ongeveer één drankje per dag drinkt, uw risico lager kan zijn. Zodra je echter meer dan twee drankjes per dag gaat drinken, verhoog je je risico sterk. Drinken met mate is dus de boodschap.
Stoppen met roken:
Roken zorgt ervoor dat de vorming van stolsels versneld wordt. Dit gebeurt op diverse manieren: het verhoogt de hoeveelheid plaque in de slagaders en het verdikt het bloed. Wie rookt verdubbelt zijn kans op een beroerte, maar let op: onderzoek toont aan dat frequent passief roken ook een impact heeft. Vermijd dus best plaatsen waar gerookt wordt. Het hoeft geen betoog dat stoppen belangrijk is. Samen met een gezond dieet en matige intensieve lichaamsbeweging, is stoppen met roken een van de krachtigste veranderingen in levensstijl die uw risico op een beroerte aanzienlijk vermindert.
Wees op je hoede
Een beroerte is, na hart- en vaatziekten en kanker, de derde meest voorkomende doodsoorzaak in westerse landen. Daarenboven is een beroerte een van de meest voorkomende oorzaken van het ontstaan van anders-validiteit bij volwassenen. Reden genoeg dus om extra alert te zijn! We haalden het al aan in de inleiding, maar kunnen en niet genoeg de aandacht op vestigen.
Als je het vermoeden hebt, zelfs een zeer licht vermoeden, van een beroerte bij jezelf of een van de mensen in je buurt is het noodzakelijk om dadelijk de medische hulpdiensten te contacteren en aan te geven dat er een vermoeden is van beroerte. Opgelet: dit moet ook als symptomen slechts tijdelijk zijn en misschien maar 5 minuten duren. Zelfs als de symptomen reeds verdwenen zijn. Vaak gaat het dan om een TIA (mini-beroerte). Weet echter dat er een "echte" beroerte kan ontstaan. Ook al is de persoon over wie het gaat er niet mee akkoord dat je belt, doe het toch: je kan heel wat leed vermijden.
