België telt meer dan een miljoen astmapatiënten. De aandoening kan op elke leeftijd beginnen, maar de meeste volwassenen hebben het echter al tijdens de kinderjaren ontwikkeld. Astma kan ook een genetisch aspect hebben, aangezien het in sommige families meer voortkomt dan bij andere. In deze blog lees je meer over wat er nu precies gebeurt met je lichaam tijdens een astma-aanval en hoe je de aandoening kan herkennen. Verder vertellen we ook wat je zelf kan ondernemen om je astma zo goed mogelijk onder controle te houden en sluiten we af met een uitleg rond astma-medicatie.
Wat is astma precies?
Astma is een aandoening van de luchtwegen. Normaal gezien zijn de luchtwegen wijd genoeg open om gemakkelijk in- en uit te ademen, maar bij een astma-aanval zijn de luchtwegen vernauwd. Tijdens je ademhaling zuig je met je mond en neus lucht naar binnen. De lucht komt eerst in je luchtpijp en gaat dan via kleinere buisjes naar je longen. Daarna blaas je de lucht weer uit. In de luchtpijp en in de kleinere buisjes zitten spiertjes en slijmvliezen. Soms trekken de spiertjes teveel samen, en daar ligt het probleem. De slijmvliezen worden dan groter en produceren veel slijm, waardoor je luchtpijp en de buisjes vernauwen. Hierdoor kan er minder lucht doorheen je luchtpijp en krijg je het erg benauwd.
Wat zijn de oorzaken en gevolgen van astma?
De aanleidingen voor zo'n astmatische reacties zijn vaak verschillend per persoon. De één kan niet zo goed tegen sigarettenrook en mist. Bij de ander gaat ademhalen moeilijker door parfum, verflucht, gras, kattenhaar of stof. Andere mensen worden dan weer benauwd als ze flink bewegen, bijvoorbeeld bij het sporten. Ook kunnen bepaalde geneesmiddelen zoals aspirine een astma-aanval uitlokken. Door de aanval gaat het ademen moeilijker en krijg je een benauwd, verstikkend gevoel. Je kunt last hebben van een piepende of schurende ademhaling, een hardnekkige hoest, zweten, paniek, etc. Als astma ernstig wordt, kan de ademnood zo hevig zijn, dat je niet in staat bent om zinnen af te maken. Je lippen, tong, vingers en tenen kunnen blauw kleuren en je kan uiteindelijk zelfs in coma geraken. Dit zijn extreme gevolgen, maar deze mogelijkheden houden wel in het belangrijk is om alert en bewust om te gaan met je astma.
Wat typeert astma?
Let wel op: sommige mensen kunnen bij een verkoudheid of een infectie van de luchtwegen ook last hebben van een piepende ademhaling, maar dit wil nog niet zeggen dat deze mensen astma hebben.Typerend aan astma is dat de klachten komen en gaan in de vorm van aanvallen. Sommige mensen krijgen slechts nu en dan een aanval, anderen kunnen dagenlang ziek zijn. Ook de ernst van de aanvallen kan wisselen en is niet echt te voorspellen. Tijdens de periodes dat er geen aanvallen zijn werken je longen quasi normaal en zijn er ook geen klachten.
Hoe ga ik met mijn astma om?
Leven met astma is een uitdaging, maar hoeft niet per se heel moeilijk te zijn. De sleutel is bewustwording gecombineerd met de juiste aanpassingen, want met correcte zorg en tijdige medicatie kan je perfect leven met astma. Een groot deel van die zorg houdt in dat je je levensstijl aanpast aan de factoren die jouw astma uitlokken.
Leer je triggers kennen
Zoals je hierboven al kon lezen, variëren de aanleidingen voor een astma-aanval van persoon tot persoon. Sommige mensen reageren enkel op maar een paar zaken, terwijl anderen net erg gevoelig zijn voor veel dingen. Zelfkennis is hier erg belangrijk en deze bouw je op doorheen de tijd: wees alert op veranderingen in je ademhalingsgemak en houd goed bij wat jouw triggers allemaal zijn. Dit kan een beetje speurwerk vergen, omdat de symptomen niet altijd direct na blootstelling optreden. Afhankelijk van het type trigger en hoe gevoelig een persoon ervoor is, kunnen astma-episodes dus vertraagd optreden.
Heel dit proces van ontdekking en gewaarwording kan in het begin misschien wat moeilijk lijken, maar eens je weet waar je overgevoelig voor bent, helpt het je om precies te begrijpen waar je lichaam op reageert en zal het leven met astma eenvoudiger worden. De kennis over jezelf en je triggers zorgt ervoor dat je eventuele astma-aanvallen kan vermijden, door jezelf te beschermen tegen deze uitlokkende factoren.
Een leidraad voor astma-aanvallen te vermijden: de vuistregels
Als je nog geen goed zicht hebt op welke factoren jouw astma-aanvallen precies triggeren, zijn de volgende vuistregels interessant voor je om te gebruiken als algemene leidraad:
- Mijd ruimtes waar sigaretten en tabak gerookt wordt. Laat niemand roken in ruimtes waar je vaak bent (bijvoorbeeld je eigen huis).
- Vermijd stoffen en producten die een allergische reactie opwekken. Dit kan erg breed gaan, maar huisstofmijt is bijvoorbeeld een trigger waar veel mensen last van hebben. De aangewezen oplossing is om je huis zoveel mogelijk stofvrij te houden en er in ieder geval voor te zorgen dat je slaapkamer proper ( = stofvrij) is. Dit wordt gemakkelijker wanneer je bijvoorbeeld geen tapijt op de vloer legt en anti allergeen beddengoed oplegt. Zorg voor een goede ventilatie zodat huisstofmijt en schimmels zich niet kunnen nestelen. Probeer daarnaast ook sterke chemische geurgassen zoals zware parfums, verflucht, etc. te vermijden.
- Ook de pollen in de lucht en grassen kunnen astma uitlokken, wat maakt dat het geen goed idee is om zelf gras te maaien of buiten te zijn wanneer er gemaaid wordt. Hou rekening met het pollenseizoen en bereid je voor.
- Regelmatig sporten vermindert de kans op een aanval en én de hevigheid van de klachten. Je conditie verbetert erdoor, de gezondheid van je ademhaling en luchtwegen gaat erop vooruit en je ontspant beter. Zorg voor je begint aan je sportsessie wel telkens voor een goede opwarming ("warm up"), zodat je lichaam de kans krijgt om zich geleidelijk klaar te maken.
- Kies de juiste sport en pas je aan waar nodig, want niet alle sporten zijn even geschikt voor mensen met astma. Sporten die in koude, droge lucht uitgeoefend worden (zoals ijsschaatsen, ijshockey, langlaufen, etc.) mijd je best. Adem, als het buiten koud is, liefst door je neus of draag een sjaal voor je mond en neus. De ingeademde lucht is dan minder koud en daardoor minder irriterend voor je luchtwegen. Sporten met een hoge adembehoefte laat je ook best aan anderen over. Overleg met je longarts welke sporten goed zijn voor jou en welke intensiteit het meest geschikt is voor jouw gezondheid.
- Neem geen aspirine of andere ontstekingsremmers zonder advies van je arts.
- Als je astma-aanvallen door stress worden opgewekt, probeer dan ontspanningsoefeningen te doen. Zorgen voor je innerlijke rust is een belangrijke preventieve maatregel, want stress en andere mentale belasting vinden uiteindelijk altijd hun weg naar je fysieke gezondheid.
Inhalators en puffers: astma-medicatie
Bij astma is er een heel belangrijke rol weggelegd voor de medicatie. Als je astma hebt, ben je er zeker al mee bekend: de befaamde inhalators, beter gekend als de puffers. Heel wat astmapatiënten dienen een onderhoudsdosis te nemen, ook tijdens periodes waarin ze geen last hebben van aanvallen. Naast deze onderhoudsdosis hebben patiënten ook vaak een extra puffer voor wanneer ze het benauwd krijgen.
Astmamedicatie dient via deze puffers te worden ingeademd, en daar knelt soms het schoentje. Anders dan bij pillen, prikken of drankjes waar je meestal niets fout kan doen, is het bij inhalatoren/puffers heel belangrijk dat ze juist gebruikt worden. Door het correct inademen, komt het medicijn direct op de plaats waar het zijn werk moet doen: in je luchtpijp en in de kleinere buisjes. Je merkt dadelijk het resultaat: het medicijn maakt je luchtpijp en de kleinere buisjes wijder waardoor je meer lucht krijgt.
Er bestaan veel verschillende soorten inhalatoren, dus is het belangrijk dat je advies vraagt aan je apotheker over hoe je de jouwe op de juiste manier gebruikt. Dit is essentieel, want alleen als je de puffer op een juiste manier gebruikt, kan het medicijn zijn werk goed doen. Jammer genoeg bestaat de kans dat inhalatoren een paar vervelende bijwerkingen hebben. Zo kan je er bijvoorbeeld hees van worden, keelpijn krijgen, etc. Dit is niet zo leuk, maar bespreek zeker met je huisarts en apotheker of hier eventueel iets aan gedaan kan worden.
Weet: je bent niet alleen!
Zo zie je dus dat je zelf heel wat kan doen om op een geëngageerde manier met je astma om te gaan. Het vraagt echter wel wat toewijding en veel geduld met jezelf en je lichaam, en dat is niet altijd even gemakkelijk om op te brengen. Misschien heb je soms het gevoel dat astma heel je leven controleert en dat je astma je beperkt in je mogelijkheden en zelfontplooiing. Zo een bedrukte gevoelens komen en gaan, en besef ook vooral dat je niet de enige bent met astma. Het is een aandoening om zeker rekening mee te houden in je leven, maar het hoeft je niet te beperken.
Een aantal zeer bekende mensen hadden in hun leven ook te kampen met astma, maar zijn er niet minder beroemd of succesvol om geworden. Denk maar aan toptalenten Billy Joel en Liza Minelli, gewezen president John F. Kennedy en niet te vergeten "superman" Christopher Reeves. Je astma is een deel van jou, en met de juiste zorg en zachtheid hoeft dat deel jou helemaal niet te beperken. Laat deze tekst een goede steun in de rug zijn om je leven in te vullen met zorg voor álle facetten die jou, jou maken, and go get it all.
